ΒΑΣΩ ΜΑΓΓΑΝΑΡΗ
ΛΗΜΝΟΣ, ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΗΦΑΙΣΤΟΥ
Στα πολύ παλιά χρόνια ο Δίας και η Ήρα είχαν μια πολύ άγρια φιλονικία. Ο Ήφαιστος τότε τάχθηκε υπέρ της μητέρας του με αποτέλεσμα ο Δίας να εξοργιστεί μαζί του και να τον εκσφενδονίσει από τον Όλυμπο. Δύο μέρες αιωρούνταν ο τραγικός θεός μέχρι που αποκαμωμένος έπεσε στο νησί της Λήμνου. Από την πτώση του αυτή τραυματίστηκε στο ένα του πόδι με αποτέλεσμα να μείνει κουτσός για πάντα. Οι Σίντες, κάτοικοι του νησιού, περιμάζεψαν και φρόντισαν τον τραυματισμένο θεό. Τότε εκείνος,από ευγνωμοσύνη, τους δίδαξε την τέχνη του και όταν έγινε εντελώς καλά ανέβηκε στην κορυφή του ηφαιστείου Μόσυχλον όπου έφτιαξε το σιδηρουργείο του στο οποίο εργαζόταν μέρα και νύχτα κατασκευάζοντας όπλα και αντικείμενα που του παράγγελναν Θεοί αλλά και θνητοί. Από τότε η κορυφή τους όρους δεν έπαυψε να σπινθηροβολεί καπνό και φωτιά πράγμα που για τους κατοίκους σήμαινε τον αδιάκοπο μόχθο του έκπτωτου θεού!
Το νησί λόγω της αμπελοκαλλιέργειας συνδέθηκε και με τη λατρεία του Διονύσου. Ο μύθος λέει πως κάποτε ο Μίνωας έστειλε το γιό του Ραδάμανθη να καταλάβει τα νησιά του Αιγαίου. Εκείνος αφού κατέκτησε τη Λήμνο τη δώρισε στο στρατηγό του το Θόαντα, γιο του Διονύσου και της Αριάδνης, ο οποίος κατόπιν έγινε βασιλιάς της και δίδαξε στους κατοίκους την καλλιέργεια της αμπέλου.
Εκείνη την εποχή στο νησί είχαν αποικίσει οι Θεσσαλοί Μινύες. Ο βασιλιάς τους ο Κρηθέας αποφάσισε να δώσει στον Θόαντα την κόρη του Μύρινα για σύζυγό του. Έτσι ο Θόας νυμφεύθηκε την Μύρινα με την οποία απέκτησε μια κόρη, την Υψιπύλη.
Όμως στα χρόνια της βασιλείας του Θόαντα μια φοβερή τιμωρία μάστιζε τις γυναίκες της Λήμνου οι οποίες έκαναν το σφάλμα να παραμελήσουν τα ιερά τους καθήκοντα προς τη θεά Αφροδίτη. Η θεά εξοργισμένη μαζί τους αποφάσισε να τις τιμωρήσει πολύ σκληρά. Τις πότισε με ένα βότανο που προκαλεί αποκρουστική σωματική οσμή. Έτσι όλοι οι άντρες τις έδιωξαν από κοντά τους και φρόντισαν να τις αντικαταστήσουν με παλλακίδες από τη Θράκη. Τότε οι γυναίκες που πικράθηκαν πολύ με την ενέργεια των συζύγων τους αποφάσισαν να τους εκδικηθούν. Οργάνωσαν μια γιορτή πάνω στο όρος Πέτασο και αφού εκείνοι μέθυσαν από το πολύ κρασί, τους έριξαν στη θάλασσα. Μόνο ο Θόας κατάφερε να γλιτώσει επειδή η κόρη του Υψιπύλη τον έβαλε σε ένα πιθάρι ώστε να μπορεί να επιπλέει. Κατόπιν τον διαδέχθηκε η ίδια στο θρόνο. Λόγω της πράξης αυτής το σημείο εκείνο ονομάστηκε «Ανδρωφόνιο» (σημερινό Ανδρώνι).
Κάποτε ο θυμός της Θεάς ξεθύμανε και πήρε τη σκληρή τιμωρία πίσω. Όμως οι άντρες όλοι είχαν φονευθεί και ο πληθυσμός του νησιού αποτελούνταν πλέον μόνο από γυναίκες. Τότε η Αφροδίτη μετανοιωμένη για τα δεινά που προκάλεσε ανέλαβε να διορθώσει την κατάσταση. Ύστερα από μια σφοδρή θαλασσοταραχή φρόντισε να αναζητήσουν καταφύγιο στη Λήμνο οι Αργοναύτες. Στην αρχή οι Λήμνιες τους νόμισαν για πειρατές και ετοιμάστηκαν να τους πολεμήσουν. Όταν όμως εξακριβώθηκε ποιοι ήταν τότε αποφάσισαν να τους παρέχουν φιλοξενία με τον όρο να παραμείνουν κοντά τους για δύο χρόνια. Οι Αργοναύτες δέχθηκαν και η βασίλισσα Υψιπύλη για να τους τιμήσει διοργάνωσε αγωνίσματα ανάμεσα στα οποία αναφέρεται για πρώτη φορά στην ιστορία το Πένταθλον. Η ίδια παντρεύτηκε τον Ιάσονα και μαζί απέκτησαν ένα γιο, τον Εύνηο, ο οποίος κατά τον Όμηρο, έγινε ο επόμενος βασιλιάς της Λήμνου. Ο Όμηρος αναφερόμενος στη Λήμνο τη χαρακτηρίζει ως «γαιάων απασέων φιλτάτη» ενώ το νησί υμνείται από τον Αισχύλο, τον Σοφοκλή και τον Ευριπίδη.
Η ονομασία Λήμνος είναι προελληνική και σημαίνει Λευκή. Πρωτοαναφέρεται σε πινακίδες της Πύλου που χρονολογούνται από το 1200 π.Χ. Υπάρχει όμως η πιθανότητα να προέρχεται από το ουσιαστικό Λήϊον που σημαίνει "σπαρμένο χωράφι" εξαιτίας του εύφορου του εδάφους της. Η νήσος αναφέρεται και ως Αμφιθαλόεσσα, Σηντηίδα, Volcania ή Δύπολις. Πρωτοι κάτοικοί της αναφέρονται Σίντιες, άποικοι από τη Θράκη ή την ανατολική Φρυγία, οι οποίοι ήταν μεταλλουργοί. Ακολούθησαν οι Μινύες, οι Κάρες και οι Πελασγοί.
Στο νησί υπάρχουν δεκατέσσερις παλαιολιθικοί οικισμοί με αρχαιότερο όλων τον οικισμό της Πολιόχνης όπου η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως τα ερείπια επτά αρχαίων πόλεων χτισμένων η μια πάνω στα χαλάσματα της άλλης. Η κατασκευή τους χρονολογείται μεταξύ του 4.000 – 1500 π..Χ και τα ευρήματα τους παρουσιάζουν ιδιαίτερο πολιτιστικό ενδιαφέρον. Ένα από τα σημαντικότερα οικοδομήματα, το Βουλευτήριο που είναι το αρχαιότερο του κόσμου, οδηγεί τους ερευνητές στο συμπέρασμα πως η δημοκρατία ίσως να ξεκίνησε από τη Λήμνο.
Αξιόλογοι ναοί της είναι το Ιερό της Ηφαιστείας, απ’ όπου ο Προμηθέας έκλεψε τη φωτιά για να την δώσει στους ανθρώπους, το Καβείριο όπου λατρεύονταν οι γιοί του Ηφαίστου, οι Κάβειροι, η λατρεία των οποίων ξεκίνησε από τη Λήμνο και επεκτέθηκε σε όλη την Ελλάδα καθώς και τα Ιερά της Μύρινας και της Αρτέμιδας.
Τους Μινύες αργότερα τους εκδιώχνουν οι Πελασγοί που γίνονται οι επόμενοι άποικοι του νησιού. Σε πινακίδα γραμμικής Β΄που βρέθηκε στο μυκηναϊκό ανάκτορο της Πύλου αναφέρεται πως οι Μινύες αναζήτησαν καταφύγιο στην Πύλο και στη Σπάρτη. Το 13ο αιώνα π.Χ η Λήμος αποικείται από μυκηναϊκά φύλα όπως επιβεβαιώνουν αρκετά αρχαιολογικά ευρήματα.
Μετά από τους περσικούς πολέμους η Λήμνος περνά στα χέρια των Αθηναίων οι οποίοι γίνονται αποδεκτοί από τους κατοίκους του νησιού.
Το 477 η Λήμνος γίνεται μέλος της Δηλιακής Συμμαχίας. Εκείνη την περίοδο συγκροτούνται δύο μεγάλοι δήμοι, της Μύρινας και της Ηφαιστίας. Λόγω των δύο πόλεων η Λήμνος αναφερόταν και με το όνομα Δύπολις. Οι δήμοι είχαν διοικητική αυτονομία από την Αθήνα και έκοβαν δικά τους νομίσματα. Παρόλα αυτά οι Λήμνιοι κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου τάχθηκαν στο πλευρό των Αθηναίων με αποτέλεσμα το 405 έπειτα από την ήττα των τελευταίων στους Αιγός Ποταμούς να πληρώσουν βαρύ τίμημα και να εκδιωχθούν από τη Λήμνο καθώς το νησί πέρασε στην κυριαρχία των Σπαρτιατών. Επέστρεψαν το 386, με την Αντακλείδιο ειρήνη. Η αθηναϊκή κυριαρχία -κατά την οποία αναδείχθηκαν πολλοί λόγιοι και καλλιτέχνες όπως ο σοφιστής Αντίλοχος, ο συγγραφέας Απολλόδωρος, ο Γλαύκος μέγας εφευρέτης της κόλλησης του σιδήρου- διατηρείται μέχρι το τέλος της κλασσικής εποχής.
Κατά τη διάρκεια του 4ου και 3ου π.Χ αιώνα η Λήμνος δέχεται δεκάδες επιδρομείς. Το 356 λεηλατείται από τους Ρόδιους. Το 351 περνά στην κατοχή του Φιλίππου του Β΄ μέχρι το 346 οπότε καταλαμβάνεται ξανά από τους Αθηναίους ενώ αργότερα γίνεται Ρωμαϊκή επαρχία.
Σε όλη τη βυζαντινή περίοδο χρησιμοποιείται ως ναυπηγείο όπου κατασκευαζόταν και φυλασσόταν ο στόλος των αυτοκρατόρων ενώ δέχεται συνεχείς επιδρομές από Σαρακηνούς, Ενετούς και Γενουάτες. Το 1479 παραχωρείται από τους Ενετούς στους Τούρκους οπότε πέφτει σε παρακμή. Κατά τη διάρκεια του Απελευθερωτικού Αγώνα και λόγω της μικρής απόστασης που το χώριζε από την Κωνσταντινούπολη το νησί δεν έλαβε μέρος στην Επανάσταση του 1821. Απελευθερώνεται από τον ελληνικό στόλο τον Οκτώβρη του 1912. Από τότε διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε όλη τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου αφού αποτέλεσε το ναύσταθμο του Ελληνικού στόλου και συνέβαλλε στον έλεγχο των στενών του Ελλησπόντου.
Εκείνη την εποχή στο νησί είχαν αποικίσει οι Θεσσαλοί Μινύες. Ο βασιλιάς τους ο Κρηθέας αποφάσισε να δώσει στον Θόαντα την κόρη του Μύρινα για σύζυγό του. Έτσι ο Θόας νυμφεύθηκε την Μύρινα με την οποία απέκτησε μια κόρη, την Υψιπύλη.
Όμως στα χρόνια της βασιλείας του Θόαντα μια φοβερή τιμωρία μάστιζε τις γυναίκες της Λήμνου οι οποίες έκαναν το σφάλμα να παραμελήσουν τα ιερά τους καθήκοντα προς τη θεά Αφροδίτη. Η θεά εξοργισμένη μαζί τους αποφάσισε να τις τιμωρήσει πολύ σκληρά. Τις πότισε με ένα βότανο που προκαλεί αποκρουστική σωματική οσμή. Έτσι όλοι οι άντρες τις έδιωξαν από κοντά τους και φρόντισαν να τις αντικαταστήσουν με παλλακίδες από τη Θράκη. Τότε οι γυναίκες που πικράθηκαν πολύ με την ενέργεια των συζύγων τους αποφάσισαν να τους εκδικηθούν. Οργάνωσαν μια γιορτή πάνω στο όρος Πέτασο και αφού εκείνοι μέθυσαν από το πολύ κρασί, τους έριξαν στη θάλασσα. Μόνο ο Θόας κατάφερε να γλιτώσει επειδή η κόρη του Υψιπύλη τον έβαλε σε ένα πιθάρι ώστε να μπορεί να επιπλέει. Κατόπιν τον διαδέχθηκε η ίδια στο θρόνο. Λόγω της πράξης αυτής το σημείο εκείνο ονομάστηκε «Ανδρωφόνιο» (σημερινό Ανδρώνι).
Κάποτε ο θυμός της Θεάς ξεθύμανε και πήρε τη σκληρή τιμωρία πίσω. Όμως οι άντρες όλοι είχαν φονευθεί και ο πληθυσμός του νησιού αποτελούνταν πλέον μόνο από γυναίκες. Τότε η Αφροδίτη μετανοιωμένη για τα δεινά που προκάλεσε ανέλαβε να διορθώσει την κατάσταση. Ύστερα από μια σφοδρή θαλασσοταραχή φρόντισε να αναζητήσουν καταφύγιο στη Λήμνο οι Αργοναύτες. Στην αρχή οι Λήμνιες τους νόμισαν για πειρατές και ετοιμάστηκαν να τους πολεμήσουν. Όταν όμως εξακριβώθηκε ποιοι ήταν τότε αποφάσισαν να τους παρέχουν φιλοξενία με τον όρο να παραμείνουν κοντά τους για δύο χρόνια. Οι Αργοναύτες δέχθηκαν και η βασίλισσα Υψιπύλη για να τους τιμήσει διοργάνωσε αγωνίσματα ανάμεσα στα οποία αναφέρεται για πρώτη φορά στην ιστορία το Πένταθλον. Η ίδια παντρεύτηκε τον Ιάσονα και μαζί απέκτησαν ένα γιο, τον Εύνηο, ο οποίος κατά τον Όμηρο, έγινε ο επόμενος βασιλιάς της Λήμνου. Ο Όμηρος αναφερόμενος στη Λήμνο τη χαρακτηρίζει ως «γαιάων απασέων φιλτάτη» ενώ το νησί υμνείται από τον Αισχύλο, τον Σοφοκλή και τον Ευριπίδη.
Η ονομασία Λήμνος είναι προελληνική και σημαίνει Λευκή. Πρωτοαναφέρεται σε πινακίδες της Πύλου που χρονολογούνται από το 1200 π.Χ. Υπάρχει όμως η πιθανότητα να προέρχεται από το ουσιαστικό Λήϊον που σημαίνει "σπαρμένο χωράφι" εξαιτίας του εύφορου του εδάφους της. Η νήσος αναφέρεται και ως Αμφιθαλόεσσα, Σηντηίδα, Volcania ή Δύπολις. Πρωτοι κάτοικοί της αναφέρονται Σίντιες, άποικοι από τη Θράκη ή την ανατολική Φρυγία, οι οποίοι ήταν μεταλλουργοί. Ακολούθησαν οι Μινύες, οι Κάρες και οι Πελασγοί.
Στο νησί υπάρχουν δεκατέσσερις παλαιολιθικοί οικισμοί με αρχαιότερο όλων τον οικισμό της Πολιόχνης όπου η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως τα ερείπια επτά αρχαίων πόλεων χτισμένων η μια πάνω στα χαλάσματα της άλλης. Η κατασκευή τους χρονολογείται μεταξύ του 4.000 – 1500 π..Χ και τα ευρήματα τους παρουσιάζουν ιδιαίτερο πολιτιστικό ενδιαφέρον. Ένα από τα σημαντικότερα οικοδομήματα, το Βουλευτήριο που είναι το αρχαιότερο του κόσμου, οδηγεί τους ερευνητές στο συμπέρασμα πως η δημοκρατία ίσως να ξεκίνησε από τη Λήμνο.
Αξιόλογοι ναοί της είναι το Ιερό της Ηφαιστείας, απ’ όπου ο Προμηθέας έκλεψε τη φωτιά για να την δώσει στους ανθρώπους, το Καβείριο όπου λατρεύονταν οι γιοί του Ηφαίστου, οι Κάβειροι, η λατρεία των οποίων ξεκίνησε από τη Λήμνο και επεκτέθηκε σε όλη την Ελλάδα καθώς και τα Ιερά της Μύρινας και της Αρτέμιδας.
Τους Μινύες αργότερα τους εκδιώχνουν οι Πελασγοί που γίνονται οι επόμενοι άποικοι του νησιού. Σε πινακίδα γραμμικής Β΄που βρέθηκε στο μυκηναϊκό ανάκτορο της Πύλου αναφέρεται πως οι Μινύες αναζήτησαν καταφύγιο στην Πύλο και στη Σπάρτη. Το 13ο αιώνα π.Χ η Λήμος αποικείται από μυκηναϊκά φύλα όπως επιβεβαιώνουν αρκετά αρχαιολογικά ευρήματα.
Μετά από τους περσικούς πολέμους η Λήμνος περνά στα χέρια των Αθηναίων οι οποίοι γίνονται αποδεκτοί από τους κατοίκους του νησιού.
Το 477 η Λήμνος γίνεται μέλος της Δηλιακής Συμμαχίας. Εκείνη την περίοδο συγκροτούνται δύο μεγάλοι δήμοι, της Μύρινας και της Ηφαιστίας. Λόγω των δύο πόλεων η Λήμνος αναφερόταν και με το όνομα Δύπολις. Οι δήμοι είχαν διοικητική αυτονομία από την Αθήνα και έκοβαν δικά τους νομίσματα. Παρόλα αυτά οι Λήμνιοι κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου τάχθηκαν στο πλευρό των Αθηναίων με αποτέλεσμα το 405 έπειτα από την ήττα των τελευταίων στους Αιγός Ποταμούς να πληρώσουν βαρύ τίμημα και να εκδιωχθούν από τη Λήμνο καθώς το νησί πέρασε στην κυριαρχία των Σπαρτιατών. Επέστρεψαν το 386, με την Αντακλείδιο ειρήνη. Η αθηναϊκή κυριαρχία -κατά την οποία αναδείχθηκαν πολλοί λόγιοι και καλλιτέχνες όπως ο σοφιστής Αντίλοχος, ο συγγραφέας Απολλόδωρος, ο Γλαύκος μέγας εφευρέτης της κόλλησης του σιδήρου- διατηρείται μέχρι το τέλος της κλασσικής εποχής.
Κατά τη διάρκεια του 4ου και 3ου π.Χ αιώνα η Λήμνος δέχεται δεκάδες επιδρομείς. Το 356 λεηλατείται από τους Ρόδιους. Το 351 περνά στην κατοχή του Φιλίππου του Β΄ μέχρι το 346 οπότε καταλαμβάνεται ξανά από τους Αθηναίους ενώ αργότερα γίνεται Ρωμαϊκή επαρχία.
Σε όλη τη βυζαντινή περίοδο χρησιμοποιείται ως ναυπηγείο όπου κατασκευαζόταν και φυλασσόταν ο στόλος των αυτοκρατόρων ενώ δέχεται συνεχείς επιδρομές από Σαρακηνούς, Ενετούς και Γενουάτες. Το 1479 παραχωρείται από τους Ενετούς στους Τούρκους οπότε πέφτει σε παρακμή. Κατά τη διάρκεια του Απελευθερωτικού Αγώνα και λόγω της μικρής απόστασης που το χώριζε από την Κωνσταντινούπολη το νησί δεν έλαβε μέρος στην Επανάσταση του 1821. Απελευθερώνεται από τον ελληνικό στόλο τον Οκτώβρη του 1912. Από τότε διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε όλη τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου αφού αποτέλεσε το ναύσταθμο του Ελληνικού στόλου και συνέβαλλε στον έλεγχο των στενών του Ελλησπόντου.
ΠΗΓΕΣ:
*ΔΗΜΟΣ ΛΗΜΝΟΥ-ΙΣΤΟΡΙΑ
*Ιστορία και Μυθολογία της Λήμνου, google
*Λήμνος- Βικιπαίδεια
*Ιστορία και Μυθολογία της Λήμνου, google
*Λήμνος- Βικιπαίδεια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου