Ο ΔΡΑΚΟΝΤΑΣ ΤΟΥ ΑΙΝΟΥ. Της Νίκης Ευθυμιάτου-Κατσούνη

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ  ΑΠΟ  http://www.vlahatasamis.gr

Παραθέτουμε το έγγραφο από το Αρχειοφυλακείο Κεφαλονιάς, όπως το δημοσίευσε ο Κ. Σάμιος στη μελέτη του για τα «Δάση της Κεφαλληνίας» σελ. 30-31.

Αντίγραφον εκ του υπ’ αριθ. 1 Βιβλ. Σελ. 4 των Κοινοτικών αποφάσεων της Ενετικής Κυβερνήσεως (Terminazioni Municipali dal 1509)

Ιστορία του εν Κεφαλληνία φονευθέντος εν έτει 1509 Δράκοντος
Αντίγραφον εξαχθέν εξ ετέρου ομοίου

Αντίγραφον 1633 Ιουλίου 10. Εξήχθη το παρόν αντίγραφον εκ παλαιοτάτων βιβλίων, ερανισθέντων εξ ετέρου βιβλίου, ευρισκομένου εν φακέλω μετ’ άλλων παλαιών εγγράφων.
      Γεώργιος Πεκκατώρος
Γραμματεύς της εκλαμπροτάτης Κοινότητος παρέβαλον  αυτό μετά του πρωτοτύπου.

Εν ονόματι του Χριστού, Αμήν. Εν έτει από γεννήσεως αυτού 1509 ινδικτιώνος*  10 Μαΐου. Ημείς Φαντίνος Μαλιπιέρος, δια την Εκλαμπροτάτην και Εξοχωτάτην βενετικήν  κυριαρχίαν, Προβλεπτής Κεφαλληνίας, παρουσία δε και των Cavarnis Fideles, Ιωάννου Κρασσά, Γεωργίου Βοκκαρίου, Ιωάννου Ρωσολύμου και άλλων.
Επειδή παρεπονέθησαν έμπροσθεν ημών πλείστοι κάτοικοι της νήσου ταύτης, οίτινες εξέθηκαν ημίν ότι εις το δάσος του Αγ. Νικολάου, εις Ανεμοδούρι, ευρίσκεται είς παμμέγιστος δράκων, όστις φονεύει πολλούς ανθρώπους και ότι είναι ανάγκη να φονευθή ούτος, πράγμα το οποίον πολλάκις είχεν επιχειρηθεί άνευ αποτελέσματος.
Προεκηρύξαμεν  προς ακριβή γνώσιν εκάστου, ότι, εάν ευρεθώσιν πρόσωπα έχοντα το θάρρος (κατά λέξιν «αν τους βαστά η καρδιά») να φονεύσωσιν αυτόν, θα τοις παραχωρηθώσιν οι κάτωθεν σημειούμενοι τόποι, οίτινες αναφέρονται ωσαύτως και εις την από 8 παρελθ. Απριλίου προκήρυξίν μας, και ευρίσκεται εντός τούτου του φρουρίου.
  Δύο αδελφοί Brescani ονόματι Ιάκωβος και Βερνάρδος προσεφέρθησαν, όπως μόνοι φονεύσωσι τον εν λόγω δράκοντα, όπως αποκτήσωσι τα ειρημένα κτήματα.
Οι δύο ούτοι, την  10 τρεχ. ημέραν του Αγ. Νικολάου, εις την εκκλησίαν του οποίου δεν μετέβαινον πλέον οι χριστιανοί εκ φόβου, έλαβον παρ’ ημών δύο σιδηράς πανοπλίας μετά των βραχιόνων αυτών και των προσωπείων και ο είς εξ αυτών εισήλθεν εις το στόμα του δράκοντος μετά μαχαίρας εις την χείρα, ο δε έτερος άνωθεν, μετά πελέκεως, εφόνευσαν τον φοβερόν αυτόν δράκοντα, όστις περιστρεφόμενος ισχυρώς με την ουράν του εκτυπήθη με τον πέλεκυν.

Επί τέλους τον εφόνευσαν και ευθύς ως εγνώσθη η είδησις, έγινε μεγαλοπρεπής λιτανεία, όπως ευαρεστήσωσι τον Θεόν, έγιναν δε και πολλαί λειτουργίαι εις τον ειρημένον ναόν του Αγ. Νικολάου, και γίνεται γνωστόν εις το κοινόν ότι, αφού έκαμον το μέγα το μέγα κατόρθωμα, προσήκει να τοις παραχωρηθεί ο,τι υπεσχέθημεν προς αυτούς και ούτω μείνη αιώνιον μαρτύριον της ανδρείας των, αφού έγιναν άξιοι της δημοσίας χάριτος.
Ο δράκων ούτος είχε σώμα μέγιστον, μεγαλείτερον δύο βοών, και ηδύνατο να καταπίη ευκόλως ένα άνθρωπον. Το μήκος αυτού υπερέβαινε τα επτά βήματα, έφερε δύο πτερά και εκάη έμπροσθεν του Αγ. Νικολάου.
Παραχωρούμεν όθεν αυτοίς τους κάτωθι περιγραφομένους τόπους δικαιωματικώς ανήκοντας τη αυτού Γαληνότητι (τω Δόγη της Βενετίας) και οίτινες δεν ανήκουν εις ουδένα, ήτοι ολόκληρον τον τόπον του Αγ. Νικολάου, όπως ευρίσκεται εις ευθείαν γραμμήν επεκτεινομένην μέχρι Φαγγιάς και εκ των άνωθεν μέχρι των υπορειών του όρους ως εκτείνεται μέχρι Σιμωτάτων και έρχεται μέχρι της Δημοσίας οδού, ήτις φέρει εις ταύτην την πόλιν και του προρρηθέντος πρώτου ορίου του ειρημένου Αγ. Νικολάου, του… (salvatici et domestici).
ΦΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΛΙΠΙΕΡΟΣ, προβλεπτής

_____________________
Διατηρήσαμε την ορθογραφία του κειμένου προσαρμόζοντας αυτό στο μονοτονικό.

*Η Ινδικτιών (λατ. Intictio-onis) στους Βυζαντινούς χρόνους ήταν κύκλος 15 ετών, που χρησιμοποιούσε η εκκλησία σαν χρονολογική μονάδα.  Καθιερώθηκε τον 3ο π.Χ. αιώνα και άρχιζε από την 1η Σεπτεμβρίου

Πολλές ερμηνείες έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς για το γραφικό και ποιητικό αυτό στοιχείο της θηριοκτονίας.  Υπήρξε επίσης προβληματισμός για την αλλαγή των πρωταγωνιστών από Brescani σε Λουκίσσα στην πορεία του χρόνου.
………………………………………………………………………………………………………………
Ανάμνηση της «χρυσής εποχής» του Αίνου και της επίδρασης που ασκεί, πρέπει να είναι και το θαυμάσιο ακριτικό τραγούδι, που περιέσωσε κατά τις περιηγήσεις του στην Ιθάκη ο αρχιδούκας Λουδοβίκος Σαλβατώρ (ο Σαλβατώρος όπως τον αποκαλούσαν με αγάπη οι κάτοικοι της Ιθάκης), συνταγματάρχης του αυστριακού στρατού, στο βιβλίο του WINTERTAGE AUF ITHAKA-PRAG/DRUCK UND VERLAG VON HEINR, MERCY SHON 1905 (Χειμωνιάτικες μέρες στην Ιθάκη) Σκοπός μας βέβαια δεν είναι η φιλολογική έρευνα γύρω από το συγκεκριμένο τραγούδι, αλλά ο συσχετισμός των στοιχείων της ηρωικής παράδοσης των βυζαντινών χρόνων με τον Αίνο, γιατί πιστεύουμε ότι «το βουνό τσ’ Ελάτης» δε είναι άλλο από τον Αίνο. Εδώ η λαϊκή μούσα προσαρμόζει τους αγώνες του Διγενή στο τοπίο του Αίνο, στις χαρακτηριστικές ανθρώπινες δραστηριότητες πάνω στο βουνό, αλλά και στην ανάμνηση ενός φοβερού δράκοντα.
Δεδομένου ότι η δημιουργία των ακριτικών τραγουδιών χρονολογείται μεταξύ 8ου-11ου αιώνα, στο σωσμένο από το Salvator τραγούδι είναι φανερά τα μεταγενέστερα στοιχεία, που έχουν προστεθεί στον αρχικό πυρήνα του ακριτικού μύθου. Συνδέονται απόλυτα με την παράδοση για την ύπαρξη του Δράκοντα, που ούτε οι γιοί του Διγενή δεν μπόρεσαν να σκοτώσουν. Διατηρείται όμως η μνήμη της ανδρείας του Διγενή, γιατί, ενώ ο Δράκοντας νίκησε τους γιούς του, εκείνον τον σέβεται και τον αποκαλεί αδελφοποιτό. Οπωσδήποτε όμως στη φαντασία του λαού (με την επεξεργασία των στοιχείων μέσα στο χρόνο, αφαίρεση και προσθήκες) αυτό μεγεθύνει το κατόρθωμα του Λουκίσσα στη μεταγενέστερη παράδοση και τον αναδεικνύει ήρωα στο μέγεθος του Διγενή. Ο Λουκίσσας σκότωσε το Δράκοντα, τον ισάξιο, τον αδελφοποιτό του Διγενή και κατόρθωσε μόνος του ό,τι δεν κατόρθωσαν και οι δώδεκα μαζί αντρειωμένοι γιοί!

Δώδεκα γιοί του Διγενή, δώδεκα παλληκάρια,
εντυόνταν, στολιζόντανε, να πάνε στο κυνήγι.
-Δος μας πατέρα την ευχή, δος μας και τ’ άρματά σου.
 -Πάρτε, παιδιά μου, την ευχή, πάρτε και τ’ άρματά μου
κι ολούθε κυνηγήσετε κι ολούθε να περνάστε
από τσ’ Ελάτης το Βουνό εκείθε μη διαβείτε
γιατί ‘ναι ‘να κακό θεριό και πνίγει τους ανθρώπους.
Κι εκείνα παρακούσανε του κύρη τους τα λόγια
κι ολούθενε διαβήκανε κι εκείθενε περνάσαν.
Όταν εξεπροβαίνανε σε μια ψηλή ραχούλα
συ δυο συ τρεις τους άρπαζε, συ δυο συ τρεις τσ’  ερούφα.
Κι η νύφη τους εξύπνησε σα μήλο μαραμένο,
σα μήλο, σαν τριαντάφυλλο, σα χιώτικο λουλούδι.
-Ωιμένα, πεθερούλη μου, κακό ‘νειρο είδ’ απόψε.
-Για πες μου το, νυφούλα μου, κι εγώ να στο ‘ξηγήσω.
-Πως είχα δώδεκα πουλιά και τά ‘σερν’ η κλωσσούρα.
Χρυσός αϊτός εδιάβηκε και μου τα πήρε ούλα.
-Ωιμένανε, νυφούλα μου, δικό μου είν’ το χαμπέρι.
Παίρνει τα όρη θλίβοντες και τα βουνά ρωτώντες
-Θεριό μη μού ειδες πρόβατα, θεριό μη μού ειδες γίδια
θεριό, μη μού ειδες τους υγιούς τσι δώδεκα αντρειωμένους;
-Δεν το ‘ξερα, αδελφοποιτέ, πως είναι γιοί δικοί σου.
Τσ’ εννιά τους έχω ζωντανούς, τσι δύο φονεμένους     
 τον πρώτο τον καλύτερο τον έχω χωνεμένο.

Σημείωση : Στο κείμενο της έκδοσης του Salvator έγινε μετατροπή σε μονοτονικό και ελάχιστες παρεμβάσεις στην ορθογραφία. Επειδή ο στίχος είναι κανονικός δεκαπεντασύλλαβος προτιμήσαμε να τον αποδώσουμε ενιαίο, ενώ στην έκδοση είναι χωρισμένος σε 8σύλλαβο και 7σύλλαβο εναλλάξ.  Το παραθέτουμε, όπως ήταν, άτιτλο.
……………………………………………………………………………………
                                                                                                             
( Απόσπασμα ) από το βιβλίο  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΔΡΥΜΟ ΑΙΝΟΥ,  έκδοση  ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΙΘΑΚΗΣ  1998              
«Δράκοντας του Αίνου» εικονογραφημένος σε τέσσαρους πίνακες από την Μαρία Ντεροζάριο (Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κεφαλονιάς και Ιθάκης).