του Παναγή Δ Κουτουφά
Πέρασαν δεκαεννέα ολόκληρα χρόνια από την ημέρα που πέθανε ο Αντώνης Τρίτσης… το 1992… Ήταν ένας χαρισματικός, έξυπνος και σύγχρονος για την εποχή του πολιτικός, που αν ζούσε σήμερα είναι βέβαιο ότι θα πρωταγωνιστούσε σε αυτές τις δύσκολες στιγμές. Πέρασαν δεκαεννέα χρόνια και ίσως αυτό που θα έπρεπε να κάνει κανείς είναι να παραθέσει για μια ακόμη φορά ένα πιο αναλυτικό βιογραφικό του, για να τον θυμηθούν οι παλαιότεροι και να τον γνωρίσουν οι νεότεροι.
Ο Αντώνης Τρίτσης λοιπόν γεννήθηκε στο Αργοστόλι της Κεφαλονιάς το 1937 όπου και μεγάλωσε Γιος του Σάββα και της Νίκης ανατράφηκε σ’ ένα σπίτι «με σαφείς κανόνες και αυστηρές αρχές» –όπως έλεγε ο ίδιος. Μοναχογιός –«ένας αλλά Λέων», όπως τον έλεγε χαρακτηριστικά η αγαπημένη του μητέρα– έζησε σ’ ένα περιβάλλον με πολύ κόσμο, αφού το σπίτι τους ήταν ανοικτό και φιλόξενο για όλους.
Μετά τους σεισμούς του 1953, η οικογένεια μεταφέρθηκε στην Αθήνα και ο Αντώνης Τρίτσης αρχίζει τις σπουδές του στην Αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Σπούδασε με καθηγητές μεγάλες προσωπικότητες, όπως ο Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Πικιώνης, ο Νίκος Εγγονόπουλος,
Ο Ορλάνδος που τον γοήτευσε. Υπηρέτησε στο Ναυτικό και υπήρξε πρωταθλητής Ελλάδας στο δέκαθλο, μέλος της Εθνικής Ομάδας Στίβου Εφήβων και Ανδρών και κάτοχος πανελληνίων επιδόσεων.
1. Φοιτητικά χρόνια-σπουδές
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 βρέθηκε για μεταπτυχιακές σπουδές με υποτροφία Φουλμπράιτ στη διάσημη σχολή Πολεοδομίας-Χωροταξίας του Τεχνολογικού Ινστιτούτου του Ιλινόις όπου το 1963 πήρε μεταπτυχιακό δίπλωμα και το 1968 δίδαξε ως έκτακτος καθηγητής· στη συνέχεια ανακηρύχθηκε διδάκτωρ. Ήταν μια περίοδος που στον κόσμο συμβαίνουν κοσμογονικές αλλαγές –όπως έλεγε ο ίδιος–, που σηματοδοτήθηκε από εξάρσεις σε όλα τα επίπεδα. Στην Αμερική η νεολαία γιόρταζε την απελευθέρωσή της, άρχιζε ο χιπισμός, φούντωνε το πρόβλημα του πολέμου στο Βιετνάμ και το φοιτητικό κίνημα βρισκόταν σε έκρηξη.
«Μέχρι τις μεγάλες τάξεις του Γυμνασίου –λέει ο ίδιος σε μια συνέντευξη του στο περιοδικό ELLE (1989)– έπρεπε να γυρίσω σπίτι μου πριν τα μεσάνυχτα. Μετά από όλο αυτό το σύστημα που με ακολούθησε στο Πολυτεχνείο, αφού ήταν αδιανόητο όντας φοιτητής να ζήσω εκτός σπιτιού, χρειάστηκε να αντιμετωπίσω το καζάνι των ιδεών και συγκρούσεων που ήταν η Αμερική του 1960.
Τελικά ενώ δέχτηκα ποικίλες επιρροές, δεν παρασύρθηκα από τίποτα». Είχε αποφασίσει επίσης να γνωρίσει την Αμερικάνικη ήπειρο από άκρου σε άκρο καθώς και τον Λαό της. Άρχισε να ταξιδεύει με λεωφορείο, νύκτα για να μην πληρώνει ξενοδοχείο. Με σαράντα δολάρια μπορούσες να γυρίσεις όλες τις Πολιτείες της Βόρειας Αμερικής, ενώ υπήρχαν και πολλές οικογένειες που φιλοξενούσαν φοιτητές. Σε αυτές τις περιπλανήσεις διαπίστωσε ότι από τη μια μεριά υπήρχε ένα απάνθρωπο σύστημα δύναμης που εξουσίαζε τα πάντα, «ένα τρομακτικό κράτος» –έλεγε– «που αργότερα έμαθα στην πολιτική ορολογία ότι το λέμε ιμπεριαλισμό» και από την άλλη μία φοβερά ζεστή και ανθρώπινη κοινωνία, που μαχόταν το σύστημα.
2. Αντιδικτατορικός αγώνας
Όλα αυτά που είδε και ένιωσε στην επαφή με το αμερικάνικο φοιτητικό κίνημα, τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα της Λατινικής Αμερικής, το Απριλιανό πραξικόπημα αλλά και η δουλειά του τον επηρέασαν σημαντικά στην απόφαση να ασχοληθεί με τα κοινά σε μία ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο.
Η ένταξή του στον αντιδικτατορικό αγώνα ήταν πλέον μία φυσιολογική εξέλιξη. Για τον Αντώνη Τρίτση ήταν καθήκον. Είχε προηγηθεί μία περίοδος μελέτης, γνώσης των προβλημάτων των Λαών της Λατινικής Αμερικής, η διεργασία και η εξέγερση της συνείδησης του Αντώνη Τρίτση.
Μια περιοδεία το καλοκαίρι του 1962 στη Λατινική Αμερική και το πραξικόπημα των Απριλιανών το 1967 στην Ελλάδα στάθηκαν καθοριστικά για τη διαμόρφωση της ιδεολογίας του. Οι «ανοικτές φλέβες» της Λατινικής Αμερικής, οι βασανισμένοι Λαοί της, η κουλτούρα της, τα εθνικοαπελευθερωτικά της κινήματα αλλά και οι ομοιότητες με την Οδύσσεια του Ελληνισμού οδηγούν τον Αντώνη Τρίτση στην απόφαση να αφιερώσει τη ζωή του στον αγώνα «για τα Δικαιώματα και την Απελευθέρωση των Λαών».
Ο βιασμός της Δημοκρατίας και το πάθος του για την Ελλάδα τον οδήγησαν στην αναζήτηση της σύνδεσής του με τον αντιστασιακό αγώνα κατά των συνταγματαρχών. «Ήθελε να αναλάβει τις ευθύνες του», όπως συχνά έλεγε ο ίδιος. Έτσι, σε ηλικία 30 χρόνων παίρνει πάλι τον δρόμο για το εξωτερικό, να συστηματοποιήσει τις σπουδές του (διδακτορικό στη Χωροταξία).
Βρίσκεται στο Σικάγο όπου σπουδάζει και ταυτόχρονα διδάσκει στο Πολυτεχνείο, ενώ παράλληλα έχει ανανεώσει την επαφή του με τον Ανδρέα Παπανδρέου, με τον οποίο είχε γνωριστεί και συνεργαστεί το 1963 στο ΚΕΠΕ. Αρχίζει τις επαφές του με τους Ελληνοαμερικανούς, που οργανώνονται για τον αγώνα κατά της δικτατορίας. Εντάσσεται, λοιπόν, στο Π.Α.Κ. και συμμετέχει ενεργά στην προσπάθεια που γίνεται στις ΗΠΑ κατά της χούντας.
Ολοκληρώνει τις μεταπτυχιακές σπουδές του και επιστρέφει στην Ελλάδα. Ανοίγει γραφείο στην Αθήνα και ουσιαστικά ασχολείται με τον αγώνα κατά των συνταγματαρχών. Στην ομάδα του Π.Α.Κ. στην Ελλάδα, για την οποία ήταν ο σύνδεσμος με το εξωτερικό και τον αρχηγό του Π.Α.Κ., συμμετέχουν ακόμη ο Ξενοφώντας Πελοποννήσιος, ο Σταμάτης Κρητικάς, ο Γρηγόρης Κασιμάτης, ο Γιάννης Κορωναίος, ο Νίκος Βγενόπουλος καθώς και άλλα στελέχη. Το 1970 ο Γιάννης Κορωναίος σε συνεργασία με όλη την ομάδα του Π.Α.Κ. τοποθετεί μία βόμβα στον Εθνικό Κήπο κατά την ώρα της συνάντησης του δικτάτορα Παπαδόπουλου με τον τότε υπουργό Εθνικής Άμυνας των Η.Π.Α. Λερντ. Όλοι σχεδόν συλλαμβάνονται, ενώ ο Αντώνης καταφέρνει να το σκάσει στο εξωτερικό. Καταφεύγει στην Ιταλία, όπου δρα με το ψευδώνυμο «ΓΙΑΝΝΟΣ», καταζητούμενος από τη στρατιωτική δικτατορία. Δουλεύει, ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο και αγωνίζεται μαζί με τους άλλους συντρόφους του κατά της χούντας. Γνωρίζεται με τον Λέλιο Μπάσο, τον Ιταλό στοχαστή, γίνεται μαθητής του και συνεργάζεται με το «ΙΔΡΥΜΑ ΛΕΛΙΟ ΜΠΑΣΟ» στην Ρώμη. Βρίσκεται σε μία συνεχή ιδεολογική αναζήτηση και εγρήγορση για αγώνα, και σημαντικό αγώνα.
3. Μεταπολίτευση - ΠΑΣΟΚ
Μεταπολίτευση 1974. Επιστρέφει στην Ελλάδα και συμβάλλει ενεργητικά στη δημιουργία του ΠΑΣΟΚ. Αποφασίζει να στρατευθεί και να δραστηριοποιηθεί στην Κεφαλονιά και την Ιθάκη, στα αγαπημένα του νησιά, όπου δεν υπήρχε ίχνος οργανωμένου κινήματος του ΠΑΣΟΚ. «Θεώρησα υποχρέωση μου να αρχίσω από τις ρίζες μου, από κάτω - κάτω», λέει ο ίδιος.
Ήταν πράγματι μία δύσκολη απόφαση. Έδειχνε όμως τη διάθεση να προσφέρει. Είχε όνομα και διασυνδέσεις τότε στην Αθήνα και θα ήταν πολύ πιο εύκολα τα πράγματα γι’ αυτόν. Όμως διάλεξε την Κεφαλονιά όπου πραγματικά θεμελίωσε το ΠΑΣΟΚ.
Στις εκλογές του 1974 αποφασίζει να είναι υποψήφιος βουλευτής. Η προεκλογική του εκστρατεία διακόπτεται, αφού δεν ανακοινώθηκε η υποψηφιότητά του για τους συνήθεις λόγους… Διαφωνία με τα ηγετικά κλιμάκια. Αυτή η διαφωνία δεν τον εμποδίζει στη δράση του. Προτρέπει, χωρίς ενδοιασμούς και χωρίς προκαταλήψεις, για αυτο-οργάνωση του ΠΑΣΟΚ. Προτρέπει για πρωτοβουλίες κοινωνικής αυτοοργάνωσης όλους τους πολίτες. Ο λόγος φρέσκος, πολιτικός, ξυπνάει συνειδήσεις και εξεγείρει.
Με πάθος οργώνει την Κεφαλλονιά και την Ιθάκη, χωριό-χωριό, συζητά, μελετά, προτείνει, πρωτοστατεί σε όλους τους αγώνες για σοβαρά προβλήματα των νησιών (εγκατάσταση ναυπηγείων στο Λειβάδι, δεξαμενή καυσίμων στην Αγία Ευθυμία, εκκλησιαστικό κ.ά.).
Η περίοδος 1974-1981 στην ιστορία της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης έχει σημαδευτεί από την παρουσία του. Δεν ήταν μόνο η τεχνοκρατική του βοήθεια, η παρουσία του στους αγώνες και η άλλη αντίληψη για τα τοπικά προβλήματα. Η σημαντική του προσφορά ήταν το ξύπνημα της ιστορικής συνείδησης του απλού πολίτη, η «ανακάλυψη» της ιστορίας των νησιών, μέσα από τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των ριζοσπαστών αγωνιστών. «Στο δρόμο της ιστορίας μας» έλεγε σε κάθε του ομιλία και έβγαζε από τη μέχρι τότε αφάνεια τους ριζοσπάστες αγωνιστές των Επτανήσων κατά της Αγγλοκρατίας και υπέρ της Ένωσης με την Ελλάδα. Συμμετέχει στις βουλευτικές εκλογές του 1977 και δεν εκλέγεται παρά τα μεγάλα ποσοστά, λόγω του εκλογικού νόμου. Συνεχίζει τον αγώνα με πείσμα αλλά και ενθουσιασμό δημιουργώντας στα νησιά ένα σημαντικό ρεύμα πλειοψηφίας υπέρ του ΠΑΣΟΚ.
Παράλληλα συμμετέχει σε κοινωνικούς αγώνες, δίπλα στον απλό πολίτη σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, όπου τον καλούν. Το γραφείο του στην οδό Απόλλωνος, στο Σύνταγμα, μετατρέπεται σε εργαστήρι όχι μόνο επαγγελματικό αλλά και πολιτικό. Συμμετέχει σε συζητήσεις και εκδηλώσεις που αφορούν σοβαρά κοινωνικά προβλήματα, πρωτοστατεί στους αγώνες του αεροδρομίου των Σπάτων (1976), όπως κατά του Πετροχημικού στο Νιοχώρι (1979). Καταθέτει ολοκληρωμένες προτάσεις, για την Αθήνα (Ρυθμιστικό, Μετρό, Αεροδρόμιο κ.λπ.), για τη Θεσσαλονίκη (σεισμοί 1978), ενώ επαγγελματικά ασχολείται με τον πολεοδομικό σχεδιασμό των Χανίων.
Την ίδια περίοδο διδάσκει Χωροταξία στο μεταπτυχιακό Ινστιτούτο Περιφερειακής Ανάπτυξης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Δραστηριοποιείται, επίσης, ως Γενικός Γραμματέας του AAPSO (Οργάνωση για την ΑφροΑσιατική Αλληλεγγύη) και βοηθά συστηματικά στον αγώνα της Κύπρου κατά της κατοχής των τουρκικών στρατευμάτων, στον αγώνα των Παλαιστινίων καθώς και στους αγώνες των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων (Λατ. Αμερικής, Ασίας, Αφρικής) που βρίσκονται σε έξαρση εκείνη την εποχή.
4. Υπουργείο Χωροταξίας Οικισμού & Περιβάλλοντος
Οκτώβριος 1981. Ο Αντώνης Τρίτσης εκλέγεται Βουλευτής Κεφαλλονιάς και Ιθάκης. Στις 21 Οκτωβρίου ορκίζεται Υπουργός Χωροταξίας Οικισμού και Περιβάλλοντος στην πρώτη Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου. Γρήγορα, ευρύτερα στρώματα του ελληνικού λαού αντιλαμβάνονται ότι κάτι διαφορετικό συμβαίνει με αυτόν τον Υπουργό. Δεν διστάζει από τις πρώτες μέρες να φορτωθεί το σοβαρό πρόβλημα του νέφους, που μέχρι τότε ήταν στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας. Στις πρώτες είκοσι μέρες ρίχνει την πρώτη «βόμβα», ερεθίζει την κοινή γνώμη και ταυτόχρονα προκαλεί τα γνωστά ειρωνικά σχόλια των αντιπάλων του. «Το νέφος είναι πολιτικό» λέει, εννοώντας φυσικά ότι ήλθε και θα φύγει μόνο με πολιτικές αποφάσεις. Και ακολουθεί κοσμογονία. Ένα υπουργείο σε πλήρη δράση. Επιχειρήθηκε –όπως έλεγε ο ίδιος– «η πρώτη απονενοημένη προσπάθεια άσκησης περιβαλλοντικής πολιτικής». Άρχισαν τότε τα πρώτα βήματα μίας άλλης πορείας «για την ανάκτηση του Ελληνικού Περιβάλλοντος».
Συγκεκριμένα επιχειρήθηκαν:
Ο περιβαλλοντικός-αναπτυξιακός-χωροταξικός σχεδιασμός της χώρας, που αποτελεί την προϋπόθεση για την προστασία του περιβάλλοντος και τη σωστή διαχείριση των πλουτοπαραγωγικών πόρων. Η Επιχείρηση ήταν πρωτόγνωρη για τον τόπο. Ο πολεοδομικός σχεδιασμός όλων των πόλεων της χώρας με τον Οικιστικό Νόμο 1337/183 και την «Επιχείρηση Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης-ΕΠΑ», η οποία παρά τις αμφισβητήσεις απέκτησαν για πρώτη φορά στο 20ο αιώνα γενικά πολεοδομικά σχέδια, ενώ έγιναν μετά από οργανωμένη πολεοδόμηση επεκτάσεις των «Σχεδίων Πόλεως».
Ο οικιστικός και αρχιτεκτονικός σχεδιασμός όλων των οικισμών της χώρας (13.500) στο πλαίσιο του πρωτόγνωρου προγράμματος «Ανοικτές Πόλεις της Επαρχίας», προϋπόθεση για την περιβαλλοντική τους αναβάθμιση και τη διοικητική αναβάθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Το 1983 προτείνει ένα συγκεκριμένο σχέδιο για τη Αποκέντρωση, την Περιφερειακή Διαίρεση της Χώρας καθώς και τη συνένωση Δήμων και Κοινοτήτων με τη δημιουργία 500 νέων ισχυρών στη θέση των 11.500 ΟΤΑ που υπήρχαν τότε, που απορρίφθηκε «πανηγυρικά». Χρειάστηκαν δύο παρόμοια σχέδια πολύ αργότερα, «Καποδίστριας» (2002) και «Καλλικράτης» (2010), για να γίνουν οι απαραίτητες για την πρόοδο της χώρας συγχωνεύσεις.
Η θεσμική περιβαλλοντική προστασία των ακτών, του αιγιαλού και της παραλίας. Η έναρξη ειδικού περιβαλλοντικού σχεδιασμού ευαίσθητων μνημειακών και φυσικών τοπίων, είχαν οριοθετηθεί περί τα 800, που αποτελεί την προϋπόθεση για τη διατήρηση της ελληνικότητας της πατρίδας μας.
Στην αιχμή αυτής της απονενοημένης, λοιπόν, προσπάθειας ανάκτησης της Ελλάδας υπήρξε η «Επιχείρηση Ανάκτησης της Αθήνας» ή «Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας 1983» το δεύτερο επίσης –μετά το πρώτο και τελευταίο εφαρμοσθέν των Βαυαρών, προ 150 ετών!!– που θεσμοθετήθηκε το 1985. Για πρώτη φορά γίνονται κυβερνητικές θέσεις μεγάλες ποιοτικές παρεμβάσεις στην Αθήνα, όπως είναι η ενοποίηση των αρχαιολογικών χωρών, η πεζοδρόμηση της Ερμού και της Πανεπιστημίου, η δημιουργία πάρκου στο Φαληρικό Δέλτα, η δημιουργία του πάρκου στο Σελεπίτσαρι.
Αναλαμβάνει την αρμοδιότητα για την αντιμετώπιση του νέφους, την οποία μέχρι τότε είχε το Υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών (ΠΕΡΠΑ). Καταρτίζεται επειγόντως ένα συνολικό Πρόγραμμα για την αντιμετώπιση του Νέφους της Αθήνας σε όλους τους τομείς (βιομηχανία-καύσιμα-αυτοκίνητα-κεντρικές θερμάνσεις), το οποίο αρχίζει και εφαρμόζει με παράλληλη δημιουργία μηχανισμού ελέγχου της εφαρμογής των. Τότε άρχισε να εφαρμόζεται για πρώτη φορά αυτό το Σχέδιο των έκτακτων μέτρων στις ημέρες αιχμής, καθώς και ο λεγόμενος μικρός δακτύλιος στο Κέντρο της Αθήνας.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην περίοδο αυτή έδωσε μάχη για την επανατοποθέτηση δύο μεγάλων ζητημάτων που απασχολούσαν την Αθήνα, το Αεροδρόμιο των Σπάτων και το μετρό. Στόχος ήταν η ματαίωση της κατασκευής του αεροδρομίου των Σπάτωνκαι πρότεινε ως εναλλακτικές λύσεις τη δημιουργία νέου στην Τανάγρα ή την επέκταση του αεροδρομίου του Ελληνικού στη θάλασσα.
Παράλληλα, για το μετρό διαφωνούσε με την επιλογή του συγκεκριμένου τύπου (μεγαλύτερου τύπου, μεγαλύτερης διατομής, άρα υψηλού κόστους)· θεωρούσε ότι δεν κάλυπτε τις ανάγκες της Πρωτεύουσας (19 km). Πρότεινε μικρότερου τύπου μετρό (υπόγειου μόνο στις κεντρικές περιοχές) σε συνδυασμό με τραμ, τον υπάρχοντα ηλεκτρικό καθώς και γραμμές-κορμού των Αστικών Λεωφορείων.
Δείγματα της προσπάθειας αυτής για την ανάκτηση της Αθήνας ήταν και η εντυπωσιακά αποτελεσματική ποιοτική παρέμβαση στην Πλάκα, καθώς επίσης και μία σειρά από παρεμβάσεις, όπως το γκρέμισμα του Μουσείου Πασά σε συνδυασμό με την καταβύθιση της οδού Μουστοξύδη και τη Δημιουργία της Πλατείας Πρωτομαγιάς, το γκρέμισμα των παλαιών δικαστηρίων στην οδό Σανταρόζα και τη δημιουργία της Πλατείας Δικαιοσύνης, την κατασκευή δικτύου πεζοδρόμων από τη Μητρόπολη μέχρι την Πλατεία Κοτζιά, μέσα στο Εμπορικό Τρίγωνο.
Συστατικό στοιχείο της πολιτικής που ακολούθησε ο Τρίτσης στο Υπουργείο Χωροταξίας Οικισμού και Περιβάλλοντος ήταν ο διάλογος. «Ο διάλογος με τον λαό», όπως τον είχε ονομάσει. Πέραμα-Κερατσίνι-Μενίδι-Παλλήνη- Λαύριο, σε όλους σχεδόν τους Δήμους της Αττικής και σε ολόκληρη σχεδόν την Ελλάδα. Με θάρρος πήγαινε στην καρδιά του προβλήματος. Λαϊκές συνελεύσεις. Τον αναζωογονούσε η επαφή με τον κόσμο, αποκτούσε δύναμη και περισσότερο πείσμα. Παράλληλα, για πρώτη φορά γίνεται εκτεταμένη ενημέρωση του πολίτη κυρίως για ζητήματα στα οποία πρέπει να συμμετέχει.
Η δράση του στο Υπουργείο και η δυναμική παρουσία του τον ενισχύει κομματικά. Στο 1ο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ εκλέγεται 4ος σε ψήφους στην Κεντρική Επιτροπή του Κινήματος.
Παρά τις όποιες αμφισβητήσεις, θα πρέπει να πούμε ότι έδωσε στο Υπουργείο Χωροταξίας δείγματα ανάκτησης του Ελληνικού Περιβάλλοντος. Η αθλιότητα της αυθαίρετης δόμησης είχε ανασταλεί σε μεγάλο βαθμό. Φαινόταν να αναδομείται το νέφος και η καταστροφή των ελληνικών πόλεων και ξαφνικά αναδομήθηκε ο Υπουργός!!, με εκείνο το περίφημο «έγραψες ιστορία»…
21 Σεπτεμβρίου 1984. Αποχώρηση από το Υπουργείο Χωροταξίας Οικισμού και Περιβάλλοντος. Ποιος δεν θυμάται την εντυπωσιακή εκείνη συνέντευξη την επομένη της αποχώρησής του (23.9.1984) στη Μαρία Ρεζάν όπου έλεγε: «Είμαι απλός στρατιώτης της Αλλαγής». Υπόδειγμα ήθους και συνέπειας.
5. Περίοδος 1984-1986
Ο Αντώνης Τρίτσης επανεκλέγεται το 1985 Βουλευτής Κεφαλλονιάς και Ιθάκης και ασχολείται με τη Βουλή, τα προβλήματα της Κεφαλλονιάς και Ιθάκης καθώς και με την πρώτη οργανωτική προσπάθεια της Επιτροπής για τα Δικαιώματα και την Απελευθέρωση των Λαών σε συνεργασία με το Ίδρυμα Λέλιο Μπάσο. Συνεπέστατος στη Βουλή, δημιουργεί ιδιαίτερη αίσθηση με τις παρεμβάσεις του όχι μόνο για το περιβάλλον αλλά και για την οικονομία, την παιδεία, τον πολιτισμό, τον κινηματογράφο.
Την ίδια περίπου περίοδο (1985) ορίζεται Πρόεδρος υψηλού επιπέδου Επιτροπής που συγκροτείται στο Υπουργείο Εσωτερικών, η οποία αναλαμβάνει την ευθύνη να διατυπώσει προτάσεις για την «Αποκέντρωση και την διοικητική αναδιάρθρωση της χώρας». Πράγματι με την καθοδήγησή του η Επιτροπή δούλεψε σκληρά και διατύπωσε μία σημαντική και ολοκληρωμένη πρόταση, η οποία παρέμεινε στα συρτάρια. Μια πρόταση που αποτελούσε ένα αποφασιστικό βήμα προς τον εκσυγχρονισμό, την αποκέντρωση, την περιφερειακή ανάπτυξη και την αναβάθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και χρειάστηκαν –όπως είπαμε– χρόνια αργότερα τα σχέδια «Καποδίστριας» και «Καλλικράτης».
6. Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων
Ξάφνιασε η υπουργοποίηση του Αντώνη Τρίτση τον Απρίλιο του 1986 στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Οι περισσότεροι απόρησαν, ερμηνεύοντας την κίνηση αυτή με μέτρα που δεν αφορούσαν τον Τρίτση. Όλοι τον είχαν συνηθίσει ως Υπουργό Χωροταξίας και τον ήξεραν ως Αρχιτέκτονα και Πολεοδόμο.
Περισσότερο όμως ξαφνιάστηκαν, όταν ο Τρίτσης άρχισε να μιλάει για την Ελλάδα, τον Ελληνισμό, την ελληνική γλώσσα, την Ορθοδοξία, την ανάγκη να ξεφύγουμε από την ποσοτική διάσταση της Παιδείας και να περάσουμε στην ποιοτική. Ο ίδιος ένιωθε τυχερός. Την ημέρα που αναλάμβανε καθήκοντα Υπουργού είχε πει:
«Νιώθω ένα άγγιγμα της μοίρας γιατί πέρασα από το Υπουργείο Χωροταξίας και έρχομαι στο Παιδείας. Δύο Υπουργεία που έχουν να κάνουν με την πεμπτουσία της Ελλάδας. Γιατί η Ελλάδα είναι η παιδεία, η γλώσσα, ο τόπος, το τοπίο, τα μνημεία. Είναι ακριβώς το αντικείμενο των δύο Υπουργείων.»
Να θυμίσουμε κάποια γενικότερα ζητήματα που έθεσε κατά τη θητεία του στο Υπουργείο Παιδείας:
Έθεσε το ζήτημα του συνεκτικού στοιχείου του Ελληνισμού, που είναι η ελληνική γλώσσα. Θεωρούσε επικίνδυνη την αντίληψη ότι η γλώσσα είναι μόνο επικοινωνία, γιατί αφαιρούσε από την οντότητα του ανθρώπου την ιστορική και πολιτιστική διάσταση.
Έθεσε το ζήτημα του Ελληνισμού, τον μοναδικό του ρόλο και τη μοναδική δύναμη επιρροής που μπορεί να ασκήσει στην παγκόσμια σκηνή.
Έθεσε το θέμα της ποιότητας και των υψηλών απαιτήσεων για την Παιδεία σε όλες τις βαθμίδες, ενώ, ταυτόχρονα, πραγματοποίησε αποφασιστικά βήματα προς την αποκέντρωση και την ενίσχυση της αυτοτέλειας των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων.
Έθεσε το θέμα της Ορθοδοξίας. Μίλησε για τον σύγχρονο ρόλο της και για την ανάγκη αποκατάστασης της αληθινής ορθόδοξης κοινωνικής ιδεολογίας.
Έθεσε, λοιπόν, πολύ νωρίς ζητήματα που αργότερα έγιναν επίκαιρα και στα οποία βρεθήκαμε απροετοίμαστοι. Δεν ήταν λίγες οι επικρίσεις που δέχτηκε τότε για αυτές του τις θέσεις. Χαρακτηρίστηκε συντηρητικός, προγονόπληκτος, αρχαιολάγνος… Και πάντοτε χαμογελούσε… όταν τα άκουγε.
Ο Τρίτσης ήξερε ότι μιλούσε στην ψυχή του Έλληνα. Ήξερε ότι κάθε ελληνική ψυχή χτυπούσε, όταν αναφερόταν στον Ελληνισμό, στην Ελληνική γλώσσα, στην Ορθοδοξία, στην ανάγκη δημιουργίας Κέντρων Ελληνικών Σπουδών σε ολόκληρο τον κόσμο, στην ενεργότερη πνευματική σύνδεση με τις εστίες του Ελληνισμού «όπου γης» –όπως συνήθιζε να λέει–, από τον Καύκασο και τον Πόντο μέχρι την Αστόρια και τη Νέα Υόρκη και, επίσης, για την ανάγκη να γίνει η Ελλάδα Παγκόσμιο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών. Διατύπωνε προτάσεις και έθετε προβληματισμούς σε έναν χώρο κατεξοχήν διακίνησης των ιδεών.«Χρειαζόμαστε νέες ιδέες» –έλεγε στη Γενική Συνέλευση της Ουνέσκο στις 22 Οκτωβρίου 1987 στο Παρίσι– «μία νέα ιδεολογία ζωής πέρα από την ‘‘παραδοσιακή σοφία’’ που ακόμη βασιλεύει. Χρειαζόμαστε μία νέα καθαρή ιδέα ζωής. Μία νέα ιδέα οικονομικής, πολιτικής, πνευματικής ζωής.
Χρειαζόμαστε όχι μόνο μία νέα οικονομική τάξη, αλλά περισσότερο, μία νέα βιώσιμη κοσμική τάξη, για τον άνθρωπο και την φύση» και για αυτό ακριβώς προσδιόριζε τον ρόλο της εκπαίδευσης ως επαναστατικό: «Ο ρόλος και ο σκοπός των εκπαιδευτικών», έλεγε, «είναι να αναπτύξουν, να προετοιμάσουν και να υπηρετήσουν αυτήν την νέα τάξη για την ανθρωπότητα και την φύση».
Οι ριζοσπαστικές του ιδέες πολεμήθηκαν χωρίς αρχές και επιχειρήματα. Πολεμήθηκαν από τα όποια κατεστημένα για να μη διακρίνεται η δική τους ανεπάρκεια. Οι αντιδράσεις αυτές και η ασυμβίβαστη στάση του οδήγησαν στην πρώτη παραίτηση για την αλλαγή πορείας στο Εκκλησιαστικό (Φεβρουάριος 1988).
Η παραίτηση δεν γίνεται αποδεκτή, όμως η αλλαγή πορείας συνεχίζεται, έρχεται η απεργία των εκπαιδευτικών και η δεύτερη και οριστική παραίτηση την Τετάρτη 6 Μαΐου 1988. Την άλλη μέρα υπέβαλε την παραίτηση του και τη Δευτέρα 9 Μαΐου 1988 φεύγαμε από το Υπουργείο Παιδείας.
Μετά την παραίτησή του ο Τρίτσης ασχολείται κυρίως με τη Βουλή και την εκλογική του περιφέρεια. Ασχολείται, επίσης, περισσότερο συστηματικά με το «Ίδρυμα Λέλιο Μπάσο» και γίνεται μέλος του Δ.Σ., ενώ παράλληλα γίνεται μέλος του «Διεθνούς δικαστηρίου για τα δικαιώματα και την απελευθέρωση των λαών» (πρώην Δικαστήριο Ράσελ), στο οποίο συμμετέχει ενεργά.
Το γενικό πολιτικό κλίμα από το καλοκαίρι του 1988 αρχίζει να γίνεται βαρύ, το σκάνδαλο Κοσκωτά έρχεται στην επιφάνεια και ο Τρίτσης ασκεί έντονη κριτική.
7. Διαγραφή από ΠΑΣΟΚ -Ίδρυση του Ελληνικού Ριζοσπαστικού Κινήματος (ΕΡΚ)
13 Μαρτίου 1989. Ο Τρίτσης διαγράφεται από το ΠΑΣΟΚ και την άλλη ημέρα παρουσιάζει το νέο του βιβλίο «Νέο Ξεκίνημα», αντιδρά με πίκρα και θυμό.
19 Μαΐου 1989. Ιδρύει το «Ελληνικό Ριζοσπαστικό Κίνημα». Συμμετέχει σε δύο εκλογικές περιφέρειες στις εθνικές εκλογές και στις ευρωεκλογές και το αποτέλεσμα είναι χαμηλά ποσοστά. Με πείσμα συνεχίζει να αγωνίζεται, αρθρογραφεί και παρεμβαίνει με το ΕΡΚ στις πολιτικές εξελίξεις. Τη χαμηλή πολιτική βαρύτητα του Κινήματος, που συμβατικά αποδέχονται τα μέσα μαζικής επικοινωνίας –αφού είναι εκτός των μεγάλων κομμάτων–, αντικαθιστά η φρεσκάδα του λόγου του και οι ριζοσπαστικές προτάσεις του. Μέσα από το «Ελληνικό Ριζοσπαστικό Κίνημα» διατυπώνει τις πλέον ολοκληρωμένες προτάσεις για κόμμα, οι οποίες, όμως, ελάχιστα φθάνουν στα ευρύτερα στρώματα του λαού μας. Διατυπώνει προτάσεις για την αναγκαιότητα ανανέωσης της πολιτικής μας ζωής με επιχειρήματα που πολύ αργότερα ανακαλύφθηκαν από πολλούς. Διατυπώνει προτάσεις για τα στοιχεία του καινούργιου, για μία νέα σύλληψη για τον Ελληνισμό και την Ελλάδα. Προτάσεις για μία άλλη εξωτερική πολιτική, για μία εθνική πολιτική. Μιλάει πρώτος για την ανάγκη ύπαρξης μιας Βουλής του Ελληνισμού. Διατυπώνει προτάσεις για μία νέα «ριζοσπαστική πολιτεία» και για μία «Επιχείρηση Εθνικής Ανασυγκρότησης» και τον άλλο ρόλο του κράτους, για την ανασυγκρότηση της ελληνικής επαρχίας, την ανάπτυξη, το περιβάλλον, για την Παιδεία.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι παρακολουθεί πάντα συστηματικά τις Διεθνείς εξελίξεις και είναι ενημερωμένος σε κάθε πτυχή τους. Είναι ο πρώτος που διατυπώνει με άρθρο του σοβαρές επιφυλάξεις για τις πράξεις και τον τρόπο που επιχειρεί τον εκσυγχρονισμό ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ και επισημαίνει σε μια περίοδο Δυτικής ευφορίας τους κινδύνους από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης καθώς και τους κινδύνους για αναβίωση του εθνικισμού στην Ευρώπη. Είναι χαρακτηριστικό το ερώτημα που θέτει σ’ όλα τα άρθρα για το πού οδηγούν οι αλλαγές στην Ανατολική Ευρώπη, «Προς το 1789 ή προς το 2000;».
8. Περίοδος Δήμου Αθηναίων
Τον Ιούλιο του 1990 αποφασίζει να θέσει υποψηφιότητα για Δήμαρχος στον Δήμο Αθηναίων. Με επιστολή προς τις ηγεσίες όλων των κομμάτων ζητάει τη στήριξή τους. «Τα προβλήματα της Αθήνας είναι τόσο μεγάλα που απαιτείται συναίνεση όλων των κομμάτων», επισήμανε στη σχετική επιστολή του προς τους πολιτικούς αρχηγούς. Και παρά το γεγονός ότι τόνιζε την ανεξάρτητη υποψηφιότητά του, φαίνεται ότι ελάχιστοι το καταλάβαιναν. Να πώς περιέγραφε πολύ αργότερα ο ίδιος τη δική του πρωτοβουλία και εκλογή:
«Τα πράγματα είναι από την φύση τους σαφή. Σήμερα υπάρχει μία Δημοτική αρχή που ξεκίνησε με δική μας ανεξάρτητη πρωτοβουλία και πρόσκληση προς όλα τα κόμματα πολύ πριν αυτά αποφασίσουν για την στάση τους και τις επιλογές τους στις Δημοτικές εκλογές. Τελικά από τα μεγάλα κόμματα τιμήθηκα με την υποστήριξη της Νέας Δημοκρατίας».
14 Οκτωβρίου 1990. Ο Τρίτσης εκλέγεται Δήμαρχος Αθηναίων και την 1η Ιανουαρίου 1991 αναλαμβάνει τα καθήκοντά του. Από την πρώτη στιγμή θέτει ως πρωταρχικό στόχο την ιστορική φυσιογνωμία της Αθήνας και την ανάδειξή της σε παγκόσμιο κέντρο του Ελληνισμού. Ξεκίνησε ένα πείραμα για την Αθήνα και έδωσε όλη του τη δύναμη και όλο το πάθος, όπως πάντα συνήθιζε. Δεν πρόλαβε να δικαιωθεί αυτός ο αγώνας, που σίγουρα δρομολογούσε λύσεις.
1η Ιανουαρίου 1991- Αναλαμβάνει καθήκοντα Δημάρχου Αθηναίων. Τη Δευτέρα 23 Μαρτίου 1992. Εισάγεται επειγόντως στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών μετά από ελαφρύ ισχαιμικό επεισόδιο και παραμένει για ιατρικές εξετάσεις και νοσηλεία. Μια εβδομάδα αργότερα, τα χαράματα της Δευτέρας 30 Μαρτίου 1992, ένα βαρύτατο αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο «κτυπάει» τον Αντώνη Τρίτση. Εισάγεται επειγόντως στην μονάδα εντατικής θεραπείας. Η κατάσταση θεωρείται εξαιρετικά κρίσιμη και μη εγχειρίσιμη.
Τρίτη 7 Απριλίου 1992, ώρα 16.10, ο Αντώνης Τρίτσης χάνεται άδικα και πρόωρα.
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου